In Amsterdam is het actieplan lerarentekort opgezet, dat uitgevoerd wordt door de afdeling Onderwijs van de gemeente samen met onderwijsinstellingen en lerarenopleidingen (de stuurgroep Amsterdamse Onderwijsopgaven). Via vijf actielijnen zet de stuurgroep in om het lerarentekort tegen te gaan. Het ontbrak echter in Amsterdam aan één cijfermatig beeld van alle gegevens rondom docenten. OIS helpt Onderwijs, Jeugd en Zorg om alles dat beschikbaar is inzichtelijk te maken. Deze inzichten helpen de gemeente en de stuurgroep om het lerarentekort (nog beter) te kunnen begrijpen.

Opdrachtgever: Onderwijs (Onderwijs, Jeugd en Zorg)

Projecttype: Onderzoek, analyse

Werkwijze

Binnen de Monitor Amsterdamse docenten zijn twee factsheets gemaakt: een over studenten aan lerarenopleidingen, en een over docenten die in het  Amsterdamse primair onderwijs (po), speciaal onderwijs (so), voortgezet onderwijs (vo) of middelbaar beroepsonderwijs (mbo) voor de klas staan. Beide onderzoeken zijn uitgevoerd met behulp van data van het Centraal Bureau van de Statistiek (CBS).

• Voor de analyse van de studenten aan lerarenopleidingen heeft OIS de onderwijsinschrijvingsbestanden en diplomabestanden van het CBS gebruikt.
• De cijfers over docenten in het Amsterdamse po/so en vo zijn gebaseerd op het onderwijspersoneelsbestand van Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) van oktober 2016.
• Voor het mbo kan het onderwijspersoneelsbestand van DUO niet worden gebruikt omdat de locaties van de instellingen niet te herleiden zijn. Het aantal mbo-docenten wordt daarom benaderd via de Polisadministratie van CBS op peildatum oktober 2017.

Zowel de studenten- als de docentenbestanden zijn verrijkt met verschillende persoonskenmerken (geslacht, leeftijd, herkomst) afkomstig uit de gemeentelijke basisregistraties.

Resultaten

In de afgelopen vijf jaar is het aantal Amsterdamse studenten dat een lerarenopleiding volgt met ruim 9 procent afgenomen. Deze daling is het sterkst voor opleidingen om docent in het primair onderwijs en speciaal onderwijs te worden (-25 procent), en minder sterk voor opleidingen om docent te worden in het voortgezet onderwijs of middelbaar beroepsonderwijs. In 2017 deden in totaal 7.650 studenten een docentenopleiding aan een Amsterdamse instelling. Ongeveer een derde van deze studenten woont in Amsterdam.

In Amsterdam staan ruim 11.000 docenten voor de klas in het po, so, vo en mbo. Zowel in het po/so als vo is een relatief grote groep mannen 55 jaar of ouder. In het mbo is het aandeel vrouwelijke docenten onder de 35 jaar juist relatief groot.

De diversiteit naar migratieachtergrond aan de lerarenopleiding neemt toe en is aan de Amsterdamse lerarenopleidingen relatief groot in vergelijking met Nederland. De diversiteit naar migratieachtergrond is groter voor opleidingen tot leraar in het voortgezet onderwijs en beroepsgerichte vakken dan voor opleidingen om docent te worden op een basisschool.

Vergelijkbaar met de studentenpopulatie aan docentenopleidingen heeft 25 procent (po/so) tot 30 procent van de docenten (vo) een migratieachtergrond. Op het mbo is er sprake van meer diversiteit: drie op de tien docenten heeft een niet-westerse migratieachtergrond en ongeveer één op de tien een westerse migratieachtergrond.

De twee factsheets bevatten nog veel meer informatie, bijvoorbeeld over eerstejaars en gediplomeerden bij lerarenopleidingen, over salarissen van docenten en over het aantal werkzame uren.

Alain Kras, beleidsadviseur onderwijs: “De resultaten gebruiken we om het lerarentekort beter te begrijpen en het beleid aan te scherpen. Daarnaast kunnen we verdere analyses uitvoeren.”

Hoe gaan we ermee verder?

OIS is momenteel bezig met de afronding van twee verwante onderzoeken. Ten eerste een onderzoek naar de woon-werkafstanden van onderwijsprofessionals. Het tweede onderzoek is een cohortstudie, waarbij we de afgestudeerde docenten volgen gedurende de eerste werkzame jaren na afronding van de docentenopleiding.

Contact

Merel van der Wouden, Frederique van Spijker, Soufyan Ahamiane, Onderzoek, Informatie en Statistiek via: algemeen.ois@amsterdam.nl