Bedreigingen na bekering en geloofsverlaten waarschijnlijk zeldzaam
- 19 juni 2020
In hoeverre hebben personen die hun geloof verlaten of zich bekeren te maken met bedreigingen in Amsterdam en welke gevolgen hebben deze bedreigingen voor hen? OIS kreeg de opdracht om deze vraag te onderzoeken na een aantal incidenten. Er bestaan echter geen cijfers om dit fenomeen te kunnen kwantificeren. Onze zoektocht heeft ook geen harde cijfers opgeleverd maar naar alle waarschijnlijkheid komen bedreigingen tot (fysiek) geweld na bekering of geloofsverlaten zeer zelden voor in Amsterdam. Ons onderzoek geeft wel inzicht in de risicofactoren voor bedreigingen.
Voor het onderzoek heeft OIS de uitkomsten uit de bestaande literatuur gebruikt en cijfers uit enquêtes. Verder zijn tien gesprekken gevoerd met experts die in relatie staan tot de doelgroep van het onderzoek en interviews met 12 (oud) Amsterdammers die hun geloof hebben verlaten of zich hebben bekeerd.
Nemen we de inzichten uit bestaand onderzoek en onze gesprekken met experts en ervaringsdeskundigen samen, dan kunnen we wel de context schetsen waarin negatieve reacties kunnen ontstaan op bekering en geloofsverlaten. We zien hierbij vier niveaus die een rol spelen, waarbij er is niet sprake van één enkele factor die bepalend is voor het voorkomen van bedreigingen. Het gaat bovendien nadrukkelijk om risico’s, niet om situaties die automatisch leiden tot negatieve reacties.
- Opvattingen of geloofsbeleving: ‘wij-zij’-denken waarbij onoverbrugbare verschillen worden ervaren.
- De kenmerken van een gemeenschap: het is moeilijk om uit een hechte en gesloten gemeenschap te stappen.
- De aard van de primaire relaties, met name tussen ouders en kinderen: veel van de gerapporteerde fricties ontstaan tussen de bekeerling of geloofsverlater en zijn of haar directe familieleden.
- Opvattingen in de samenleving: een deel van de negatieve reacties die bekeerlingen specifiek (en geloofsverlaters niet) meemaken zijn gerelateerd aan opvattingen die in de samenleving bestaan over religie, in het algemeen en over de islam in het bijzonder.
Aanbevelingen
De strafrechtketen
Slachtoffers hebben behoefte aan een luisterend oor bij de politie en aan kennis in de politieorganisatie over dit onderwerp en de gevoeligheid ervan.
Sociaal beleid
Veel van de negatieve gevolgen waarover de ervaringsdeskundigen en experts ons hebben verteld zijn geen bedreiging in juridische zin maar hebben wel impact op de bekeerling of geloofsverlater. In die vorm raakt het aan onderdelen van het sociaal beleid van de gemeente, in het bijzonder het vergroten van (zelf-)acceptatie, het tegengaan van discriminatie en bestrijden van polarisatie. Om de impact van de negatieve ervaringen van bekeerlingen en geloofsverlaters te verkleinen is door experts en ervaringsdeskundigen een aantal tips voor beleid gegeven, met betrekking tot gesprekken tussen de overheid en vertegenwoordigers van verschillende geloofsgemeenschappen en het ondersteunen van netwerken van lotgenoten.
Imago en communicatie
De roep richting de overheid om de vrijheid van godsdienst en de vrijheid om niet te geloven uit te dragen is vaak gehoord tijdens het onderzoek. Bij dit punt hoort ook dat er behoefte is aan erkenning door de overheid van de problemen die bekeerlingen en geloofsverlaters ondervinden, zodat mensen die problemen ervaren bij het maken van keuzes zich gesteund weten.