PVV verliest stemmers

In het onderzoek is een groot aantal vragen opgenomen over de positie van moslims in Amsterdam. Aan de hand daarvan zou kunnen worden bepaald in hoeverre de film effect heeft op Amsterdammers. Vooraf was niet te voorspellen of de film juist angst zou oproepen en tot polarisatie zou leiden of, omgekeerd, en onbedoeld, juist tot compassie en toenadering.Het onderzoek laat zien dat Amsterdammers niet anders zijn gaan denken over moslims en de mate waarin zijn in Amsterdam geïntegreerd zijn na openbaarmaking van de film. Wel is een electoraal effect zichtbaar. De PVV verliest (potentiële) stemmers. Overwoog voor openbaarmaking nog 4,8% van de Amsterdammers serieus een stem op Wilders, na openbaarmaking van Fitna is dat nog 3,2%. Tegelijkertijd is het percentage Amsterdammers dat volstrekt uitsluit ooit op Wilders te zullen stemmen toegenomen van 70 tot 80%. Van de drie mogelijke electorale effecten, meer potentiële stemmers, evenveel potentiële stemmers (al dan niet meer gepolariseerd) en minder potentiële stemmers, heeft het laatste zich dus voorgedaan. Op zichzelf zou ook verondersteld kunnen worden dat een ‘gematigde Fitna’, Wilders juist acceptabel gemaakt zou hebben voor een breder kiezerspubliek. Dat is in Amsterdam niet het geval. Integendeel.In het onderzoek is ook gevraagd naar de beweging van Rita Verdonk, Trots op Nederland. Ook TON leidt electorale schade in vergelijking met de periode voor openbaarmaking van Fitna. Overwoog in Amsterdam eerst nog 10,6% serieus om te stemmen op TON, nu is dat nog 6,5%. Tegelijkertijd zegt 67% zeker nooit op TON te stemmen tegen 59% een ruime week eerder.Als er nu verkiezingen zouden worden gehouden zou Verdonk mogen rekenen op 3,4% van de stemmen. Daarbij maakt het geen verschil of het gemeenteraads- of kamerverkiezingen zou betreffen.Het potentieel van TON en Wilders zit vooral bij de VVD-kiezers, bij mensen die nog niet weten op wie te stemmen en bij niet-stemmers te vinden.

Verdonk versus Rutte

Bij de kamerverkiezingen van 2006 behaalde Verdonk landelijk meer stemmen dan Rutte: 620.555 tegen 553.200, ruim 10% meer. In Amsterdam wist Rutte Verdonk wel te verslaan: 18.960 tegen 18.125. In het Centrum van Amsterdam versloeg Rutte Verdonk ruim: 3.184 tegen 2.216.In de huidige peiling zou het aantal stemmen op Verdonk, bij eenzelfde opkomst, iets meer dan 13.000 bedragen; onder de in totaal 390.000 Amsterdammers die bij gelijke opkomst een stem uitbrengen, zijn er 260.000 die nu zeggen ‘zeker nooit’ op Verdonk te zullen stemmen.Van alle Amsterdammers die nu VVD zouden stemmen overweegt 22% serieus een stem op Verdonk en 4% een stem op Wilders uit te brengen; bij de Amsterdammers die nu (nog) geen keus kunnen maken is dat 22 respectievelijk 13% en bij degenen die de vorige keer niet gestemd hebben 11% en 5%.Voor Amsterdammers die PvdA of CDA zouden stemmen is Verdonk nog in beperkte mate een alternatief, 7 respectievelijk 8% overweegt TON serieus. Wilders is voor deze kiezers helemaal geen optie.

Betekenis Fitna voor Amsterdam

Voorafgaand aan de openbaarmaking van Fitna zei 31% van de Amsterdammers de discussie over de film nauwgezet te volgen, 48% gaf aan de discussie enigszins te volgen en slechts 20% zei niet of nauwelijks de discussie te volgen. Vooraf gaf 38% aan de film zeker te gaan bekijken, 49% zei de film niet te gaan zien en 13% twijfelde nog. Vrijdag 28 maart gaf 12% aan de film helemaal te hebben gezien; 42% had er gedeelten van gezien en 46% had niet van de film gezien.Voorafgaand aan de openbaarmaking achtte 46% van de Amsterdammers de kans (heel) groot dat de film zou leiden tot onrust op straat in Amsterdam; twee dagen na de openbaarmaking was dat nog maar 7%. Ook de kans op negatieve economische gevolgen voor de stad wordt inmiddels veel geringer geacht; voor openbaarmaking noemde 27% die kans (heel) groot, daarna was dat nog 5%.In de enquête is een groot aantal vragen gesteld die iets van gedrag, houding en kennis over moslims in beeld brengen. De vragen zijn gesteld om op een meer indirecte manier de effecten van Fitna te kunnen beoordelen. Zo mag verwacht worden dat een film die zeer sterk de problematische kanten van een verschijnsel uitvergroot de waarneming en perceptie van dat verschijnsel beïnvloedt. In termen van de vragen van deze enquête zou dat kunnen betekenen dat voor minder Amsterdammers acceptabel zou zijn dat de volgende burgemeester van Amsterdam een moslim achtergrond heeft, of het aantal moslims in de stad hoger geschat wordt, of de mate van integratie van moslims lager. Ook het omgekeerde is een theoretische mogelijkheid.De enquête laat zien dat in de opvattingen van Amsterdammers over moslims nagenoeg geen verandering is opgetreden.Zo noemde voor openbaarmaking 19% het een slechte zaak als de volgende burgemeester van Amsterdam een moslim achtergrond heeft, na openbaarmaking 18%. Voor openbaarmaking noemde 15% de tegenstellingen tussen moslims en niet-moslims onderschat, daarna 18%; voor openbaarmaking vond 10% moslims niet of nauwelijks geïntegreerd, na openbaarmaking was dat 7%. Ook het aantal moslims in de stad wordt in beide enquêtes in dezelfde orde van grootte geschat.