Toerisme in de Metropoolregio Amsterdam
- 15 maart 2023
Onderzoek en Statistiek verzamelt en analyseert cijfers over het toerisme in de Metropoolregio Amsterdam. Hieronder presenteren we de resultaten.
Hoeveel toeristen verblijven in de MRA?
Totaal omvang verblijfstoerisme
Het grootste aantal toeristenovernachtingen in de MRA tot nu toe was in 2019. In dat jaar waren er 25,2 miljoen hotelovernachtingen, 4,5 miljoen campingovernachtingen en - naar schatting - 2,6 miljoen gereserveerde nachten in woningen verhuurd via platforms zoals Airbnb of Vrbo. Dit laatste aantal is slechts indicatief aangezien niet alle platforms zijn meegerekend en er geen rekening is gehouden met groepsgrootte. Bovendien is dit aantal exclusief gemeenten Almere en Lelystad.
Corona effect en herstelpad 2020-2022
Tijdens de periode 2020-2021 is het aantal toeristische reizen wereldwijd, zo ook in de MRA, gedaald als gevolg van de coronacrisis. In de loop van 2022 herstelt het toerisme zich geleidelijk (volgens de cijfers tot en met september 2022). Het herstel hangt samen met het versoepelen van de coronamaatregelen en wordt aangedreven door de toegenomen consumentenbesparingen in combinatie met de inhaalvraag naar reizen. De contactbeperkende maatregelen tijdens de pandemie hebben ervoor gezorgd dat toeristische reizen en consumptie werden uitgesteld om vervolgens te worden ingehaald tijdens de versoepelingen. Vanaf augustus 2022 liggen de maandelijkse aantallen overnachtingen in de MRA boven het niveau van dezelfde maanden in 2019. Het jaartotaal in 2022 zal naar verwachting lager uitkomen dan in 2019 aangezien er weinig toeristische reizen waren in de eerste maanden van 2022 tijdens de lockdown.
Het geleidelijke herstel in 2022 in de MRA komt vooralsnog door meer binnenlandse bezoekers. Het aantal overnachtingen van buitenlandse bezoekers herstelde zich nog niet naar het niveau van vóór de coronacrisis. Vóór de coronacrisis ontving MRA relatief veel buitenlandse bezoekers: 73 procent van het totaal aantal overnachtingen (in hotels en op campings samen). Dit aandeel is in 2020 gedaald naar 54 procent en in 2021 naar 44 procent. Het inkomende toerisme is hiermee sterker afgenomen tijdens de coronaperiode dan het binnenlandse toerisme.
Gebieden die in grote mate georiënteerd zijn op het buitenlandse toerisme zijn Groot-Amsterdam, Zaanstreek en Agglomeratie Haarlem. In IJmond en Flevoland komen de meeste bezoekers uit Nederland.
Verblijf in hotels
Hotels en vergelijkbare accommodaties hebben de grootste capaciteit in de MRA. Ook de meeste overnachtingen in de MRA vinden plaats in dit accommodatietype. De metropoolregio Amsterdam ontving in 2021 4,5 miljoen hotelgasten, goed voor 8,7 miljoen hotelovernachtingen. 57 procent van de hotelovernachtingen in de MRA was van de buitenlandse bezoekers en 43 procent van Nederlanders.
Voor corona, in 2019, ontving de MRA 3 maal zoveel hotelgasten: 13,2 miljoen, goed voor 25,2 miljoen hotelovernachtingen. Dit recordaantal hotelovernachtingen ging, als gevolg van de coronacrisis, van bijna 25,2 miljoen naar gemiddeld 8,8 miljoen in 2020, een daling van 65 procent ten opzichte van 2019. In 2021 is dit aantal verder gedaald naar 8,7 miljoen. Hierbij daalde het aantal overnachtingen van de buitenlandse bezoekers het sterkst; met 71 procent in 2020, en een verdere daling van 12 procent, naar 5 miljoen overnachtingen in 2021. Het aantal overnachtingen van Nederlandse vakantiegangers herstelde zich in 2021 enigszins met 16 procent naar ongeveer 3,7 miljoen.
Vooral het stedelijk toerisme nam af door de coronapandemie: er waren nauwelijks zakelijke reizen en het internationale vliegverkeer was beperkt vanwege inreisverboden. Dit is te zien in onder andere Amsterdam(-68 procent) en Haarlemmermeer (-63 procent). Daarentegen waren bestemmingen buiten de steden juist populair onder Nederlanders voor een vakantie in eigen land. Binnen de MRA is het toerisme in IJmond (-37 procent) en agglomeratie Haarlem (-27 procent) relatief het minst gedaald, mede dankzij de vakantiegangers uit Nederland.
Zakelijke hotelovernachtingen
In 2021 maakte zakelijke overnachtingen 23 procent uit van het totaal aantal hotelovernachtingen in de MRA, gemiddeld in Nederland ligt dit aandeel op 30 procent. Voor de coronacrisis maakte de zakelijke markt nog 34 procent uit van de hotelovernachtingen in de MRA.
Een groot deel van de overnachtingen in de gemeente Haarlemmermeer, met Schiphol Airport, heeft een zakelijk motief (45 procent in 2021). Dit aandeel is vergelijkbaar met het aandeel in 2019 (47 procent). De overnachtingen in Amsterdam hebben voornamelijk een recreatief motief. Voor de coronacrisis was het aandeel zakelijke overnachtingen in Amsterdam 32 procent. Als gevolg van de coronacrisis is dit aandeel gedaald (22 procent in 2020 en 18 procent in 2021).
Verblijf campings en vakantieparken
In 2021 waren in de MRA 4,5 miljoen overnachtingen op campings en vakantieparken, 26 procent meer dan in 2020. Met deze stijging heeft het aantal overnachtingen op campings en vakantieparken zich in 2021 bijna volledig hersteld naar het niveau voor corona. Het overgrote deel van deze overnachtingen (83 procent) was van Nederlandse vakantiegangers, 17 procent van buitenlandse bezoekers.
Uit de Internationale Vakantiemonitor van NBTC blijkt dat veel vakantiegangers tijdens de pandemie de voorkeur gaven aan een vakantie in eigen land en vooral op zoek waren naar rust en ruimte. Vakantieparken en campings in de natuur waren daardoor aantrekkelijker dan hotels in grootstedelijke gebieden. Dit gold niet alleen voor de zomervakantie, maar ook voor de vakanties in de rest van het jaar.
Waar verblijven toeristen in de MRA?
Totaal logiesaanbod Metropoolregio Amsterdam
Er zijn verschillende overnachtingsmogelijkheden voor toeristen in de Metropoolregio Amsterdam (MRA): hotels en andere accommodaties met hoteldienstverlening, woningen die bijvoorbeeld via online platforms aan toeristen worden verhuurd, en campings en vakantieparken die passantenplekken aanbieden. Slaapplaatsen op vaste standplaatsen tellen niet mee. De MRA telde op 1 juli 2022 851 hotels en vergelijkbare accommodaties, met in totaal 58.600 kamers en 129.450 slaapplaatsen. Campings en vakantieparken in de MRA bieden samen ruimte aan ongeveer 76.100 passanten. Het overige aanbod bestaat uit de toeristische verhuur van woningen en kamers, zoals vakantieverhuurwoningen en B&B’s. Voor dit aanbod zijn de meest recente cijfers uit 2020: in de MRA werden toen 30.900 unieke listings via online platforms aangeboden. Dit aanbod fluctueert per maand en varieert per gemeente.
Hotels
De hotelcapaciteit in de MRA bestaat uit verschillende typen accommodaties, zoals hotels, hostels, appartementenhotels, pensions en B&B’s met minstens vijf slaapplaatsen.
In de MRA is de kamercapaciteit van deze accommodaties tussen juli 2021 en juli 2022 met 0,4 procent toegenomen, de beddencapaciteit is met 1,7 procent toegenomen. In absolute zin zijn er 255 kamers en bijna 2.120 bedden bijgekomen. De kamer- en beddencapaciteit in de MRA neemt sinds medio 2020 minder sterk toe dan in de voorgaande jaren. In de periode voor corona nam deze jaarlijks met gemiddeld 8 procent toe. Vooral in de gemeenten Amsterdam, Amstelveen en Haarlem is na 2020 een lager groeitempo te zien.
Het totale logiesaanbod in de MRA bestaat voor 75 procent uit hotels, 11 procent uit accommodaties zoals B&B, pensions, boerenkamers (met minstens 5 slaapplaatsen), 10 procent uit appartementenhotels en 4 procent uit hostels. Van alle kamers bevindt 91 procent zich in hotels, 5 procent in appartementenhotels, 3 procent in hostels en 1 procent in overige logies. In absolute zin is de kamercapaciteit in de hotels het meest toegenomen (van 42.700 in 2017 naar 53.400 in 2022). In relatieve zin is de kamercapaciteit in de appartementenhotels de afgelopen jaren sterk toegenomen (van 1.150 kamers in 2017 naar 3.140 in 2022).
De vier-sterren accommodaties maken bijna de helft uit van de logiescapaciteit in de MRA. Dit segment telde op 1 juli 2022 in totaal 28.900 kamers en 59.500 bedden (49 procent van het totaal aantal kamers en 46 procent van het totaal aantal bedden). Sinds 2017 is het aantal bedden in dit segment het sterkst gegroeid, jaarlijks gemiddeld met 9 procent in de periode 2017-2021. Het driesterren segment maakt 30 procent uit van het totale aanbod in de MRA, het 0-2-sterren segment 20 procent. Het kleinste aandeel, met 23 hotels (6 procent), is het vijfsterren segment. Dit luxe segment bevindt zich uitsluitend in de gemeente Amsterdam.
De deelregio’s met de grootste logiescapaciteit zijn Amsterdam (90.900 bedden) en Amstel Meerlanden (23.900 bedden), respectievelijk 70 procent en 18 procent van de bedden in de MRA. De deelregio’s IJmond (1.770 bedden) en Gooi en Vechtstreek (1.650 bedden) tellen medio 2022 het minst aantal logiesaccommodaties.
Relatief gezien vond de grootste groei de afgelopen vijf jaar plaats in de regio Almere Lelystad. In de periode 2017-2021 is het aanbod in deze deelregio verdubbeld. Dit kwam vooral door een toename van logiesaccommodaties in de gemeente Almere. Sinds medio 2021 is de beddencapaciteit in deze deelregio iets afgenomen (-10 procent). Ook de regio Amstel Meerlanden kende een relatief sterke groei (55 procent) in de afgelopen vijf jaar. Onder deze regio valt de hotelcapaciteit in en rondom Schiphol Airport in de gemeente Haarlemmermeer.
De meeste logiesaccommodaties bevinden zich - behalve in Amsterdam - in de gemeente Haarlemmermeer. Andere gemeenten met meer dan 10 hotels en 1.000 bedden zijn Amstelveen, Haarlem, Almere, Zandvoort, Zaanstad en Velsen.
Airbnb en andere platforms
De toeristische verhuur van woningen en kamers is gereguleerd. De verhuurvoorwaarden verschillen per gemeente en hebben invloed op het aanbod in de MRA. Vanaf 1 januari 2021 is er een nieuwe Wet toeristische verhuur van woonruimte, die gemeenten meer mogelijkheden geeft om vakantieverhuur te handhaven.
Gemeenten kunnen zelf bepalen of ze gebruik maken van deze wet. In sommige gemeenten is het verplicht om de aangeboden woonruimte te registreren en het registratienummer bij de advertentie te vermelden. In andere gemeenten is daarnaast een vergunning nodig. Ook kan het zijn dat de gemeente een maximumaantal nachten per jaar heeft vastgesteld voor de vakantieverhuur van woningen, zoals de 30-nachtenlimiet in Amstelveen, Amsterdam en Haarlem.
In de MRA (exclusief Almere, Lelystad en Uitgeest) werden in 2019 ruim 37.200 kamers en woningen aangeboden via Airbnb en Vrbo. Van deze kamers en woningen werden er bijna 30.000 één nacht of langer verhuurd (de zogenaamde actieve listings), met in totaal 2,6 miljoen gereserveerde nachten. Het gaat hier om de gereserveerde nachten via Airbnb, Vrbo en andere platforms. De gereserveerde nachten houden geen rekening met groepsgrootte en kunnen worden gezien als objectovernachtingen, maar niet als gastenovernachtingen.
In 2020 is zowel de vraag naar als het aanbod van woningen en kamers via online platforms afgenomen. Dit is het gevolg van de contact beperkende maatregelen tijdens de coronapandemie en van het aangescherpte beleid ten aanzien van de vakantieverhuur van woningen in sommige gemeenten.
Het grootste aanbod van kamers en woningen via Airbnb bevindt zich in Amsterdam, gevolgd door Haarlem, Haarlemmermeer en Zandvoort.
Campings en vakantieparken
Naast de hotels en de particuliere verhuur van woningen kunnen toeristen overnachten op kampeerterreinen, vakantieparken of groepsaccommodaties. Onder deze type accommodaties rekent het CBS ook de huisjesterreinen met zomer(jeugd)huisjes, stacaravans, (vakantie-) bungalows of (vakantie-) appartementen zonder hoteldienstverlening (receptie, schoonmaakservice, bed opmaken etc.). Tot de groepsaccommodaties worden o.a. kampeerboerderijen, kamphuizen/scoutinghuizen en natuurvriendenhuizen gerekend.
In de MRA is de totale capaciteit van deze accommodaties tussen juli 2021 en juli 2022 met 1 procent toegenomen. In absolute zin zijn er 5 accommodaties en 1.050 slaapplaatsen bijgekomen.
Het totale aanbod bestaat voor 50 procent uit kampeerterreinen, 37 procent uit huisjescomplexen en 13 procent groepsaccommodaties. Met name de capaciteit in de huisjescomplexen is de afgelopen vijf jaar sterk toegenomen; van 12.659 slaapplaatsen in 2017 naar 18.892 in 2022. Dat is een toename van 49 procent. Deze toename is grotendeels het gevolg van de opening van 12 complexen met in totaal 6.800 slaapplaatsen in de agglomeratie Haarlem in 2021.
De meeste verblijfsrecreatieve logiesaccommodaties in de MRA bevinden zich in Flevoland (31.400 slaapplaatsen), gevolgd door Groot-Amsterdam (15.400 slaapplaatsen), IJmond (9.800 slaapplaatsen) en de agglomeratie Haarlem (8.600 slaapplaatsen). COROP-gebied Zaanstreek (205 slaapplaatsen) heeft medio 2022 het kleinste aanbod logiesaccommodaties van dit type.