Toerisme onder druk?
- 7 juli 2010
De positie van Amsterdam als toeristenstad staat onder druk, zo zegt Walter Manshanden van TNO. Het aantal toeristen zou fors teruggelopen zijn als gevolg van de tijdelijk gesloten musea. En eigenlijk kan Amsterdam de toeristen ook wel missen, aldus Karel Knip in een opiniërend stukje in de NRC. Want waarom moet de stad zoveel geld steken in beveiligingsmaatregelen en schoonmaak van vooral het centrale gedeelte van de stad, waar de meeste toeristen zich bevinden, terwijl de gemeentelijke inkomsten uit toerisme beperkt zijn?
Relatie met musea
In de Randstadmonitor van TNO wordt de gelijktijdige sluiting van drie musea in Amsterdam als één van de mogelijke verklaringen genoemd van de toeristische krimp in 2008. Analyse van de bezoekcijfers laten zien dat deze verklaring geen hout snijdt. Het Rijksmuseum is al veel eerder, in 2003, voor een deel “op slot” gegaan, en sinds dat jaar nam het aantal toeristen dat Amsterdam overnachtte alleen maar toe tot en met 2007.
In 2008 kreeg het toerisme als een van de eerste sectoren in Amsterdam last van de financiële crisis. Het Rijksmuseum is – net als het Stedelijk Museum en het Scheepvaartmuseum – bovendien niet volledig gesloten. De Nachtwacht is nog steeds te bezichtigen, in de Philipsvleugel, waar ook kleine tentoonstellingen zijn. Wel is het zo dat de renovatie het aantal bezoekers beperkt. Dit blijkt uit de volgende figuur, waarin het potentiële bezoek is bepaald als percentage van het totale aantal gasten dat Amsterdam aandoet. Zo berekend liep het Rijksmuseum in 2009 ongeveer 450.000 bezoekers mis. Dit betekent echter niet dat Amsterdam minder aantrekkelijk is geworden voor toeristen. De Hermitage onderstreept dit. Dit nieuwe museum loopt erg goed en heeft in 2009 al bijna 500.000 bezoekers getrokken.
Effect van economische recessie
Er is echter meer aan de hand. In 2008 heeft het toerisme in heel Nederland en ook in Amsterdam geleden onder de economische recessie. Amsterdam heeft hierdoor in 2008 een heel slecht toeristisch jaar gehad. In 2009 begon het toerisme weer aan te trekken, maar de bezoekersaantallen van 2007 zijn nog niet bereikt. In de rest van Nederland herstelt het toerisme zich minder snel: ook in 2009 daalde het aantal overnachtingen. Dit alles heeft geleid tot minder bezoekers aan musea en attracties, een lagere omzet van hotels, de rest van de horeca en de detailhandel, ook in Amsterdam.
Amsterdam trok in 2009 4,6 miljoen hotelgasten, goed voor 8,6 miljoen overnachtingen; 27 procent van alle landelijke hotelovernachtingen vinden in de hoofdstad plaats. Amsterdam is de afgelopen tien jaar binnen Nederland aantrekkelijker geworden: in 2000 zorgde de hoofdstad voor 25 procent van alle overnachtingen in Nederland. De andere grote steden, Den Haag en Rotterdam, hebben een veel kleiner aandeel in het totaal aantal overnachtingen (respectievelijk 4 en 3 procent van alle overnachtingen in Nederland). In Amsterdam komen acht van de tien hotelgasten uit het buitenland, in Rotterdam en Den Haag is dit de helft.
Kan Amsterdam het toerisme missen?
Sommige mensen, zoals Karel Knip, vinden dat Amsterdam beter af is zonder toerisme. Helemaal onbegrijpelijk is dit niet. De afgelopen jaren is het toerisme sterk gegroeid, van 7,1 miljoen overnachtingen in 1998 tot 8,6 miljoen overnachtingen in 2009. De druk op de binnenstad is mede hierdoor toegenomen. Sommige toeristen veroorzaken overlast. Berucht zijn de brallende Britten – overigens is het totale aantal Engelse toeristen de afgelopen jaren afgenomen – en de dagjesmensen die in Amsterdam een bachelorparty houden.
Overlast veroorzakende toeristen zijn van alle tijden: in de jaren vijftig waren ze er ook al. Toen bestond 10 procent van de toeristen uit geallieerde soldaten, die in buurlanden gelegerd waren, en een weekendje naar Amsterdam kwamen. De Male Vertical Drinkers van nu? Het gros van de toeristen veroorzaakt echter geen noemenswaardige overlast, anders dan door hun massale aanwezigheid. Vooral de binnenstadbewoners kunnen dat niet altijd waarderen, de horeca en detailhandel des te meer. Met een jaarlijkse omzet van circa vijf miljard euro en bijna 49.000 banen levert toerisme een belangrijke bijdrage aan de Amsterdamse economie, die veel verder gaat dan de inkomsten uit toeristenbelasting. 1)
- Omzetgegevens zijn afkomstig uit het rapport Bezoekersprofiel 2008, Amsterdam Toerisme & Congres Bureau. Het aantal banen wordt jaarlijks bijgehouden door Onderzoek en Statistiek.