Vertrutting is een veel gebruikte term in Amsterdam, in de media, het politieke debat en op straat. Zelfs de wetenschap heeft vertrutting ontdekt: Boomkens zoekt de verklaring vooral in het veiligheidsbeleid en in de concurrentiestrijd tussen steden, die steden paradoxaal gezien steeds uniformer maakt, terwijl Deben de intensivering van het ruimtegebruik als oorzaak ziet, al noemt hij het liever geen vertrutting. In dit Amsterdamse onderzoek zijn de mogelijke oorzaken voor vertrutting nader getoetst voor Amsterdam en waar mogelijk gekwantificeerd.

Wat is vertrutting?

Als je de media mag geloven houdt vertrutting in dat je op steeds meer plekken steeds minder mag. Dit onderzoek toont aan dat vertrutting niet goed te definiëren is, iedereen verstaat er iets anders onder. Wel is er een duidelijk verschil tussen ouderen en jongeren: ouderen vinden iets minder snel vertrutting dan jongeren. Maar nog belangrijker dan leeftijd is de mening van de respondent over bepaalde verschijnselen. Deze mening bepaalt of iemand iets wel of geen vorm van vertrutting vindt. De panelleden is gevraagd naar hun associaties met vertrutting. Deze zijn vooral negatief en tenderen naar een overmaat aan (horeca)regels.

Uit dit onderzoek komt dat vertrutting gezien kan worden als een reactie van burgers, ondernemers en de overheid op een veranderende samenleving. De oorzaken zijn een toenemende druk op de ruimte, een concurrentiestrijd tussen steden, en meer behoefte aan veiligheidsmaatregelen. Vertrutting manifesteert zich op twee dimensies: de verhouding tussen de overheid aan de ene kant en burgers en ondernemers aan de andere kant, en opvattingen over de identiteit van de stad. Vertrutting is een stedelijk fenomeen dat zich bij voorbeeld ook voordoet in Maastricht en in New York, vooral in Manhattan.

Hoe openbaart vertrutting zich in Amsterdam?

De toegenomen regeldruk is een internationaal fenomeen, het gevolg van veranderingen op mondiale schaal. In Amsterdam manifesteert de vertrutting zich vooral in het centrale deel van de stad, waar zich niet alleen bewoners en ondernemers bevinden, maar ook studenten, toeristen en dagjesmensen, met name in de openbare ruimte en in de horeca.De reactie op vertrutting openbaart zich in Amsterdam het duidelijkst als tegenbeweging, als protest tegen de gevestigde orde, het politieke bestuur. Ai!Amsterdam is hier het bekendste voorbeeld van.

Als we de Amsterdammer vragen wat vertrutting is krijgen we het volgende beeld. Maatregelen en ontwikkelingen die gericht zijn op schoon, heel en veilig worden over het algemeen positief gewaardeerd en niet als vertrutting gezien. Dit verandert als er sprake is van regels, verboden en verschijnselen die men niet vindt passen bij de stad of die ingrijpen in de verhouding tussen overheid en burgers of ondernemers. Daar zit het omslagpunt naar vertrutting.