Welk schooladvies krijgen leerlingen?

Op de basisschool krijgen leerlingen een advies over het soort voortgezet onderwijs dat bij ze past. In Amsterdam krijgen steeds meer kinderen een vwo-advies. In schooljaar 2020/’11 kreeg 21 procent van de leerlingen dat advies. In 2022/’23 was dat opgelopen tot 29 procent. In Den Haag, Rotterdam en Utrecht is er een vergelijkbare stijging.

Het gaat hier alleen om groep-8-leerlingen die daarna zijn gestart in het regulier voortgezet onderwijs. Daardoor wijken de cijfers in dit figuur iets af van de gegevens over schooladviezen van DUO. Daarin zijn alle leerlingen opgenomen, ongeacht hun vervolgonderwijs.

Is het schooladvies vaak anders dan het eindtoetsadvies?

Leerlingen krijgen in groep 8 eerst een voorlopig schooladvies. Daarna maken ze de centrale eindtoets. Het toetsadvies dat hieruit volgt kan hoger zijn dan het voorlopige schooladvies. De leerling heeft dan recht op heroverweging van het schooladvies. Scholen hoefden tot schooljaar 2023/’24 het advies na heroverweging niet bij te stellen. Sindsdien zijn zij hier wel toe verplicht.

In schooljaar 2022/’23 wees de eindtoets bij meer dan de helft van de Amsterdamse kinderen op een lager advies dan het schooladvies. Dit aandeel heeft altijd al hoog gelegen in Amsterdam in vergelijking met de andere grote steden. In de afgelopen drie jaar is dat percentage nog verder gestegen.

Een vijfde van de Amsterdamse leerlingen had in 2022/’23 een hoger toetsadvies dan het schooladvies. Hun leraren moesten hun schooladvies dus heroverwegen. Dat aandeel is over de jaren heen redelijk stabiel.

Halen leerlingen een diploma op het niveau van hun schooladvies?

Het meest recente cohort dat we kunnen volgen tot aan het diploma bestaat uit leerlingen die in schooljaar 2017/’18 op de middelbare school zijn gestart. Over het algemeen haalt 60 procent van de Amsterdamse leerlingen een diploma op het niveau van het basisschooladvies.

Het aandeel leerlingen dat een lager diploma haalt dan het advies neemt af. Van de leerlingen die startten in schooljaar 2011/’12 haalde 15 procent een diploma op een lager niveau. Dat is afgenomen tot 12 procent van de leerlingen in het meest recente cohort. Die daling is het sterkst onder leerlingen met een advies voor vmbo-k en vmbo-t. Leerlingen met een advies voor vmbo-k halen vaker een diploma op het niveau van het schooladvies. Leerlingen met een vmbo-t-advies halen daarnaast ook vaker een diploma op een hoger niveau.

Relatief veel leerlingen met een advies voor vmbo-b of vmbo-b/k halen binnen zeven jaar geen diploma. Dit komt doordat een groot deel van hen zonder diploma verder gaat op het mbo en daar een diploma haalt. Driekwart van de vmbo-b-leerlingen zonder middelbareschooldiploma haalt bijvoorbeeld een mbo-diploma.

Zijn er verschillen tussen leerlingen afhankelijk van het ouderlijk opleidingsniveau?

Leerlingen met mbo-opgeleide ouders halen steeds minder vaak een lager diploma dan het schooladvies. Van de scholieren in cohort 2011/’12 haalde 19 procent een diploma op een lager niveau. Binnen cohort 2017/’18 is dit gedaald naar 14 procent.

Hierdoor is het verschil met leerlingen met hbo/wo-opgeleide ouders kleiner geworden. In de meest recente cohorten heeft 9 procent van hen een lager diploma gehaald. Leerlingen met hbo/wo-opgeleide ouders halen steeds minder vaak een hoger diploma dan het advies. Dit komt doordat zij steeds vaker een vwo-advies krijgen en geen hoger diploma kunnen halen.

Dit artikel is onderdeel van de monitor schoolloopbanen voortgezet onderwijs van Onderzoek en Statistiek.