Hoe staan Amsterdam en de MRA er economisch voor?

In 2023 groeide het Amsterdamse bruto regionaal product (brp) met 1,0 procent. Het brp zegt iets over de omvang van een regionale economie. De groei of krimp ervan drukt dus uit of het goed of slecht gaat met de economie in een regio. De groei in de Metropoolregio Amsterdam (MRA) was in 2023 1,2 procent. Dat is een stuk hoger dan landelijk. In Nederland groeide het bruto binnenlands product (bnp) met 0,1 procent. In 2022 was het brp per inwoner in Amsterdam ruim twee keer zo groot als gemiddeld in Nederland.

De economie in Amsterdam en de rest van de MRA is weer hersteld na de coronapandemie. In 2020 kromp de Amsterdamse economie met 6,4 procent. De Amsterdamse economie werd aanzienlijk harder geraakt door de coronacrisis dan de Nederlandse economie, die 3,9 procent kromp. Dat komt doordat juist de sectoren waarin veel Amsterdammers werken het zwaar hadden, zoals het toerisme, de horeca en de logistieke sector.

Hoe gaat het met het aantal Amsterdamse vestigingen en banen?

In 2023 waren er bijna 153 duizend bedrijfsvestigingen in Amsterdam. Dat aantal neemt snel toe. Tien jaar geleden waren het er nog een kleine honderdduizend. Tussen 2022 en 2023 nam het aantal Amsterdamse vestigingen met ongeveer zevenduizend toe. Dat komt neer op een toename van ongeveer 4,7 procent. Volgens de gegevens van het CBS nam het aantal vestigingen landelijk met 3,7 procent toe.

De grootste sector qua aantal vestigingen is Advisering en onderzoek. Hieronder vallen bijvoorbeeld accountants, notariskantoren, advocatenkantoren en markt- en opinieonderzoekbureaus. Deze sector is de afgelopen tien jaar ook het meest gegroeid van ruim 25 duizend vestigingen in 2013 naar ruim 37 duizend in 2023. Andere grote sectoren in Amsterdam zijn Cultuur, sport en recreatie, Groothandel en Detailhandel, Gezondheids- en welzijnszorg en Informatie en communicatie.

Een groot deel van de groei van het aantal Amsterdamse vestigingen komt doordat er steeds meer zzp’ers zijn. Het aantal zzp’ers in Amsterdam is de afgelopen jaren flink toegenomen: van een kleine 51 duizend in 2013 tot bijna 88 duizend in 2023. Relatief veel zzp’ers werken in de kunstensector. Ook zijn zzp’ers relatief vaak actief als organisatieadviesbureaus.

De meeste vestigingen zijn te vinden binnen de ring. Stadsdeel Zuid telt het hoogste aantal, gevolgd door Centrum en West. In alle stadsdelen is het aantal vestigingen in de afgelopen tien jaar sterk gegroeid. Zowel in Noord en Zuidoost als in Nieuw-West verdubbelde het aantal vestigingen in de afgelopen tien jaar.

In absolute zin zijn de meeste zzp’ers gevestigd in en rond het centrum. Maar relatief gezien zitten zij juist in de woongebieden aan de randen van de stad. Zzp’ers zijn vaak ingeschreven op hun woonadres. Het aandeel zzp’ers is ook juist in de wijken in Noord, Zuidoost en Nieuw-West afgelopen tien jaar flink toegenomen. De toename in het aantal vestigingen daar is dus voor een groot deel toe te schrijven aan de nieuwe zzp’ers.

Amsterdamse bedrijven bieden veel werkgelegenheid: in 2023 waren er ruim 746 duizend mensen werkzaam in de stad. Ook wat betreft het aantal banen is de sector Advisering en onderzoek de grootste. De meeste banen zijn er in Zuid, Centrum en Nieuw-West. Maar dit verschilt wel sterk per sector. Zo werken veel mensen in de sector Advisering en onderzoek op de Zuidas. Een groot deel van de werknemers in de sector Gezondheids- en welzijnszorg werkt in Nieuw-West. Dat komt doordat er verschillende zorginstellingen in dat stadsdeel gevestigd zijn, zoals het Antoni van Leeuwenhoek en OLVG West.

Hoe gaat het met de winkels in Amsterdam?

Het aantal verkooppunten in de detailhandelsbranche is in de afgelopen tien jaar met 13 procent gedaald tot 5.288 in 2024. De totale winkelvloeroppervlakte steeg juist licht, vooral omdat de winkelvloeroppervlakte in het dagelijkse boodschappensegment steeg.

De winkelvloeroppervlakte van de niet-dagelijkse detailhandel nam wel af. Dat komt vooral doordat Amsterdammers steeds meer producten online aanschaffen. Het gaat daarbij vooral om niet-dagelijkse producten. Met name winkels voor bijvoorbeeld boeken en kleding verdwijnen daardoor. Het aantal winkels voor niet-dagelijkse producten daalde met 18 procent in de afgelopen tien jaar.

Levensmiddelen en andere dagelijkse boodschappen kopen inwoners wel nog steeds vooral in fysieke winkels. Het aantal winkels die dagelijkse producten verkopen is redelijk stabiel. Maar de totale winkelvloeroppervlakte binnen dit segment neemt al jaren toe. Dat komt doordat vooral supermarkten steeds groter worden.

Hoe gaat het met het toerisme in Amsterdam?

De toeristische sector is in Amsterdam zichtbaar aanwezig. Vorig jaar waren er in de stad 25,4 miljoen dagbezoekers en 9,4 miljoen bezoekers die ook in Amsterdam overnachtten. In totaal maakten zij 22,1 miljoen overnachtingen. Inmiddels zijn er weer meer toeristische overnachtingen dan voor corona. Naar verwachting zal dat aantal tussen de 22,9 en 25,4 miljoen liggen in 2024 en tussen de 23,6 en 26,6 miljoen in 2026. De prognose voor het aantal dagbezoekers in 2026 ligt tussen de 24,4 en 26,8 miljoen.

In 2023 waren er bijna 75 duizend banen in de toerismesector in Amsterdam. Dit zijn bijvoorbeeld banen in de horeca, cultuur en recreatie, personenvervoer en logies. Daarnaast zijn er iets meer dan 12 duizend vestigingen binnen deze sector.

Toerisme is voornamelijk geconcentreerd in stadsdeel Centrum. In 2023 bevonden 42 procent van de banen en 25 procent van de vestigingen zich in het centrum van de stad. Die aandelen zijn lager dan tien jaar eerder. In de andere stadsdelen is het aandeel banen en vestigingen in de toerismesector juist gestegen. De sector dijt dus langzaam uit naar andere delen van de stad.

Amsterdammers ervaren ook negatieve effecten van het grootschalige toerisme. Zij vinden dat het te druk is en hebben overlast van sommige toeristen. Dit speelt het meest in de centrale delen van het Centrum. In bepaalde wijken staat de toeristische draagkracht onder druk. Die draagkracht is de toeristische druk die een wijk kan dragen zonder dat het ten koste gaat van de leefbaarheid. In de wijken Burgwallen-Oude Zijde, Burgwallen-Nieuwe Zijde, Grachtengordel-Zuid, Nieuwmarkt/Lastage en de Oosterparkbuurt is er een zeer hoge toeristische druk en een zeer lage leefbaarheid.