Sinds 2008 brengt de monitor in kaart hoe veilig Amsterdammers zich voelen in het Amsterdamse openbaar vervoer. In de enquête vragen we inwoners naar hun veiligheidsbeleving, hun vermijdingsgedrag, de ervaren overlast, de criminaliteit, het toezicht en de drukte in het OV.

In totaal hebben 933 Amsterdammers deze keer aan het onderzoek meegedaan. Van alle inwoners die een vragenlijst ontvingen, heeft 11 procent die ingevuld. In 2016 tot en met 2023 fluctueerde dat aandeel tussen de 9 en 16 procent.

Net als in 2022, 2021 en 2020 voelt 81 procent van de reizigers zich (zeer) veilig in het OV. Mannen voelen zich vaker (zeer) veilig dan vrouwen. 3 procent van de reizigers voelt zich (zeer) onveilig. Dit was ook in 2022 het geval. Redenen die reizigers daarvoor noemen, zijn groepen jongeren, zwervers op de perrons en overlast van mensen onder invloed. Reizigers noemen Amsterdam Centraal het vaakst als locatie waar zij zich onveilig voelen, gevolgd door Amsterdam Bijlmer ArenA, Amsterdam Lelylaan, Station Noord en de Noord-Zuidlijn.

Bijna een vijfde van de reizigers mijdt weleens een halte of traject vanwege een onveilig gevoel. Hierbij worden de metro en de metrostations het meest gemeden. Van de reizigers die weleens ’s nachts reizen, past 42 procent het reisgedrag ’s nachts weleens aan vanwege onveiligheidsgevoelens in of rond het Amsterdamse OV.

Van alle vormen van overlast komt geluidsoverlast door mobiel bellen het vaakst voor. 61 procent van de Amsterdammers ervaart die vorm van overlast weleens in het OV. Dat is meer dan in 2021 en 2022. Daarnaast ervaart de helft van de reizigers overlast door afval. Overlast doordat medereizigers geen afstand houden, neemt sinds 2021 af. Gaf in 2021 nog van 67 procent van de inwoners dit aan, in 2023 was dat nog 44 procent. Amsterdammers ervaren vooral overlast in de metro, op metrostations en in de tram.

Lichte stijging aandeel slachtoffers van criminaliteit

Negen procent van de reizigers geeft aan slachtoffer te zijn geworden van een of meer vormen van criminaliteit. Reizigers die (weleens) in de nacht reizen zijn niet vaker slachtoffer dan reizigers die voornamelijk overdag reizen.

Van de reizigers is 3 procent bedreigd zonder wapen. Ook werd 3 procent slachtoffer van diefstal of zakkenrollerij zonder geweld en 2 procent van mishandeling. Deze percentages zijn allen gestegen met 1 procentpunt ten opzichte van 2022. Verder geeft 1 procent aan slachtoffer te zijn geworden van seksueel geweld. Ook geeft 3 procent aan slachtoffer te zijn geworden van discriminatie.

De meeste misdrijven kwamen voor in de metro of op metrostations. Bij bedreigingen worden mensen ook vaak uitgescholden of krijgen zij te maken met racistische opmerkingen. Reizigers geven aan deze interacties voornamelijk te ervaren met verwarde personen.

Groter deel reizigers past reisgedrag aan door drukte OV

Ruim driekwart van de reizigers vindt het te druk in het OV. Dat is ongeveer evenveel als in 2022. 24 procent van hen vindt het veel te druk. Vrouwen vinden het vaker dan mannen te druk in het OV. Zowel het aandeel mannen als vrouwen dat het OV als veel te druk ervaart, is licht gestegen. Reizigers die slachtoffer zijn geworden van criminaliteit in het OV geven vaak aan drukte en overlast te ervaren.

Iets meer dan de helft van de reizigers past hun reisgedrag weleens aan vanwege drukte in het OV, maar 46 procent doet dit nooit. Ruim een kwart maakt om die reden weleens gebruik van een ander vervoermiddel. Dat is een stijging van 3 procentpunt ten opzichte van de vorige meting. Een kwart van de reizigers gaat vroeger weg om drukte te vermijden. Dat is 2 procentpunt meer dan de vorige meting. Iets minder dan een kwart van de reizigers gaat juist later weg. Ook dat is een toename van 2 procentpunt. Daarnaast blijft 5 procent van de reizigers thuis en past 7 procent het reisgedrag op een andere manier aan, bijvoorbeeld door te gaan fietsen. Verder geven reizigers aan dat zij de bus, tram of metro overslaan wanneer deze te vol is. Soms stappen zij over op een rustiger station.