Hoe ontwikkelt zich het aantal Amsterdammers?

In de afgelopen 120 jaar heeft Amsterdam meerdere perioden van bevolkingsgroei en krimp doorgemaakt, waarbij de demografische samenstelling sterk is veranderd. Verschillende geopolitieke, economische en demografische ontwikkelingen, maar ook het woningbouwbeleid, liggen hieraan ten grondslag.

• 1900-1960: In de eerste helft van de twintigste eeuw groeide de Amsterdamse bevolking gestaag door een combinatie van een aantal factoren waaronder urbanisatie, stedelijke uitbreiding en afgenomen sterfte.
• 1960-1985: In 1959 bereikte het inwonertal een record, ruim 872.000, waarna het weer is gedaald. Deze daling is grotendeels toe te schrijven aan het vertrek van gezinnen naar de omliggende gemeenten, waar dankzij het gebundelde deconcentratiebeleid – het bouwen van woningen in de groeikernen in de regio – meer woonruimte beschikbaar was dan in Amsterdam.
• 1985-2020: Om de leegloop van de stad tegen te gaan voerde de gemeente vanaf begin jaren tachtig de woningproductie weer op.
• na 2020: In 2020 telde Amsterdam weer ruim 872.000 inwoners, vergelijkbaar met 1959. Dit aantal is sindsdien verder toegenomen naar 931.748 in 2024.

Hoe komt de bevolkingsgroei tot stand?

De jaarlijkse bevolkingsontwikkeling is een optelsom van geboorte, sterfte, vestiging en vertrek. Wanneer er meer kinderen geboren worden dan er mensen overlijden, spreken we van natuurlijke aanwas. Als het aantal personen dat zich in de stad vestigt groter is dan het aantal personen dat vertrekt, spreken we van een positief migratiesaldo.

In 2022 groeide het inwonertal voornamelijk door buitenlandse migratie (+27.479) en natuurlijke aanwas (+3.763). Daarnaast groeide de stad ook door stadsuitbreiding: het aansluiten van de gemeente Weesp bij Amsterdam (+20.883). In 2023 was het buitenlands migratiesaldo minder hoog dan een jaar eerder (+20.475). Ook de natuurlijke aanwas kwam, door het afnemende aantal geboortes, iets lager uit (+3.568). De binnenlandse migratie viel in 2023 negatief uit; er vertrokken meer mensen vanuit Amsterdam naar gemeenten binnen Nederland, dan andersom (-10.429). Wel was het binnenlands saldo in 2023 hoger dan in 2022.

Sinds 2008 neemt het aantal inwoners in de stad ongekend sterk toe met gemiddeld 10.000 inwoners per jaar. Tot 2015 kwam dat vooral door een geboorteoverschot en in mindere mate door migratie. Vanaf 2015 is het buitenlands migratiesaldo de voornaamste oorzaak van de groei. De groei van het buitenlands migratiesaldo gaat in de laatste jaren gepaard met een negatief saldo van de binnenlandse migratie, vergelijkbaar met de situatie in de jaren zeventig.

Waar neemt de bevolking het meest toe?

In 2023 nam het inwonertal met 13.554 toe (+1,5 procent). Zowel het aantal inwoners als de bevolkingsgroei zijn niet evenredig verdeeld over de stad. Het valt op dat alle gebieden rondom het centrum dichter bevolkt zijn dan daarbuiten. Gebieden waar ruimte is voor nieuwe woningen en waar veel gezinnen zich vestigen, groeien sterker dan gebieden waar geen plaats is voor woningbouw en waar relatief veel ouderen wonen en weinig kinderen worden geboren.

Als we kijken naar de 25 gebieden (inclusief stadsgebied Weesp) valt op dat Oud West, De Baarsjes veruit de meeste inwoners (73.485) telt in 2023. Dit is ook het meest dichtbevolkte gebied van Amsterdam, met circa 24.000 inwoners per vierkante kilometer land. Ter vergelijking, Oud-Noord telt 31.878 inwoners, wat neerkomt op circa 4.700 inwoners per vierkante kilometer land.

De absolute toename van de bevolking is het sterkst in Slotervaart, IJburg/Zeeburgereiland, Noord-Oost, Oud-Noord en Westerpark: tussen 2018 en 2023 zijn er in elk van deze gebieden circa drie-duizend inwoners bijgekomen. Het aantal inwoners groeit echter niet in elk stadsgebied. Onder andere hebben De Pijp/Rivierenbuurt en Gaasperdam te maken met bevolkingskrimp.

Hou oud zijn Amsterdammers?

Bijna de helft (48 procent) van de Amsterdamse bevolking is tussen de 18 en 45 jaar oud. Dit aandeel ligt landelijk lager (35 procent). Tegelijkertijd is de groep 65-plussers (13 procent) in Amsterdam kleiner dan landelijk (20 procent). Hiermee heeft Amsterdam in vergelijking met Nederland meer twintigers, dertigers en veertigers en minder ouderen. De verhouding tussen het totaal aantal mannen en vrouwen in Amsterdam is vrijwel gelijk, maar bij enkele leeftijden vallen er verschillen op. Vooral in de leeftijd tussen de 20 en 30 jaar en boven de 80 jaar zijn er meer vrouwen dan mannen en tussen de 35 en 65 jaar zijn er meer mannen dan vrouwen.

In de afgelopen tien jaar kwamen er relatief veel twintigers en dertigers bij in Amsterdam. Onder hen zijn veel hbo/wo-opgeleiden. De sterke groei van deze groep Amsterdammers is voor een belangrijk deel het gevolg van binnenlandse migratie. Amsterdam is, net als andere grote steden, aantrekkelijk voor studenten en starters uit binnen- en buitenland, arbeidsmigranten uit de EU en anderen die voor werk naar de stad komen. Veel twintigers komen in Amsterdam studeren en behoren over een aantal jaar tot de groep hbo/wo-opgeleiden. Het aandeel inwoners met een hbo of wo-diploma in de stad neemt hierdoor gestaag toe.

Aan de bovenkant van de leeftijdspiramide zien we de laatste jaren een toename het aantal 75-plussers. Deze toename gaat gepaard met een groei van het aantal kwetsbare ouderen en de behoefte aan zorg. In 2021 werden de eerste babyboomers – geboren in periode 1946-1955 – 75 jaar. Vanaf dat jaar nam het aantal Amsterdamse 75-plussers meteen ook het sterkst toe van alle leeftijdsgroepen: van 43.600 in 2021 naar 53.600 in 2023 (+16 procent). Ter vergelijking, de groei van de totale bevolking bedroeg toen 5 procent en van het aantal twintigers 8 procent. In 2050 telt Amsterdam naar verwachting circa 104.000 75-plussers. Hiermee zal het aandeel 75-plussers in de totale bevolking toenemen van 5 procent in 2021 naar bijna 10 procent in 2050.

Wat is de migratieachtergrond van Amsterdammers?

Het geboorteland van een persoon en diens beide ouders bepaalt of iemand een migratieachtergrond heeft. De meeste Amsterdammers (59 procent) hebben in 2023 een migratieachtergrond, vooral van een land in Europa (17 procent) of Azië (15 procent, inclusief Turkije). Dit wil zeggen dat deze Amsterdammers zelf in het buitenland zijn geboren (1e generatie) of ten minste één ouder hebben die in het buitenland is geboren (2e generatie). Van alle Amsterdammers met een migratieachtergrond is meer dan 60 procent in het buitenland geboren en de rest is in Nederland geboren.

Gekeken naar de leeftijdsopbouw valt op dat met name de groep Amsterdamse dertigers erg divers is qua herkomst: 67 procent heeft een migratieachtergrond. Van alle Amsterdamse 65-plussers heeft een meerderheid géén migratieachtergrond (60 procent). Bij de mensen met een migratieachtergrond in Europa, overig Amerika en overig Azië is de groep twintigers en dertigers opvallend groot, en zien we en klein aandeel 50-plussers. Ook onder de groep zonder migratieachtergrond zien we opvallend veel twintigers en dertigers, maar is het aandeel 50-plussers veel groter. Onder de inwoners met een migratieachtergrond in Marokko, Turkije en Suriname zijn er relatief veel inwoners ouder dan dertig jaar.

Welke nationaliteiten hebben Amsterdammers?

Ongeacht de migratieachtergrond hebben de meeste Amsterdammers (79 procent) de Nederlandse nationaliteit. Daarnaast wonen er mensen met een nationaliteit van een ander land: in 2021 telde de stad 172 en in 2023 174 verschillende nationaliteiten. Voor elke nationaliteit gelden voorwaarden voor het verblijf en werk in Nederland. Bijvoorbeeld, EU-burgers hebben geen verblijfs- of werkvergunning nodig om naar een ander EU-land te verhuizen. Meer dan 40 procent van alle Amsterdammers met een vreemde nationaliteit komt uit een EU-land.

De meeste migranten met een nationaliteit van een ander land kwamen in 2023 uit Italië (13.280), Turkije (11.566) en het Verenigd Koninkrijk (11.299), gevolgd door Duitsland (10.645), Frankrijk (9.349), Spanje (8.522), de Verenigde Staten (8.484), Marokko (7.332) en India (6.505). Ook in 2021 bestond de top-3 vreemde nationaliteiten uit dezelfde landen: Verenigd Koninkrijk (11.764), Italië (11.280) en Turkije (10.145).